เด็กญี่ปุ่นขึ้นชื่อเรื่อง “ระเบียบวินัย” ที่ปลูกฝังตั้งแต่ยังเล็ก จนกลายเป็นภาพจำของโลก ทุกเช้าเรามักเห็นเด็กประถมญี่ปุ่นเดินแถวเรียงกันไปโรงเรียนข้างถนน โดยไม่มีผู้ใหญ่ตามดูแลใกล้ชิด ภาพนั้นไม่ใช่เพราะระบบเข้มงวด แต่เพราะพ่อแม่และสังคมร่วมกันสร้างวัฒนธรรม “ความรับผิดชอบและการเคารพกติกา” ตั้งแต่แรกเริ่ม
เด็กจะถูกสอนให้รู้จัก “ทำสิ่งของให้เรียบร้อย” เช่น พับผ้าเช็ดหน้า เก็บรองเท้าให้เข้าที่ หรือทำความสะอาดโต๊ะเรียนทุกวัน โรงเรียนส่วนใหญ่ไม่มีแม่บ้าน เพราะเด็กจะช่วยกันรักษาความสะอาดของห้องเรียนเอง นี่คือการฝึกให้รู้จัก “รับผิดชอบร่วมกัน” ไม่ใช่เพียงเพื่อตัวเอง
พ่อแม่ชาวญี่ปุ่นยังเน้นการให้เด็กจัดของใช้ส่วนตัว เช่น กระเป๋า อาหารกลางวัน หรือชุดนักเรียน โดยไม่ต้องพึ่งผู้ใหญ่ เพื่อสร้างความเป็นระเบียบและความมั่นใจในตนเอง
ความมีระเบียบของเด็กญี่ปุ่นไม่ได้เกิดจากการบังคับ แต่เกิดจาก “การปลูกฝังผ่านกิจวัตรเล็ก ๆ ทุกวัน” เด็กจึงเรียนรู้ว่าการเคารพกติกา เรียบร้อย และช่วยเหลือผู้อื่น คือพื้นฐานของการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสงบงาม
